Bron: Samenvatting Eindevaluatie van de Participatiewet van het Sociaal en Cultureel Planbureau
De Participatiewet is in Nederland geïntroduceerd met als doel meer mensen te laten deelnemen aan het arbeidsproces en hen minder afhankelijk te maken van een uitkering. Daarnaast is het de bedoeling dat de Participatiewet duidelijkheid en uniformiteit biedt in het begeleiden van arbeidsbeperkten naar werk. In dit artikel bespreken we de resultaten van de eindevaluatie van de Participatiewet en de verbeterpunten die uit deze evaluatie naar voren komen.
Slechte resultaten van de Participatiewet
Uit de eindevaluatie van de Participatiewet blijkt dat de doelstellingen van de wet niet zijn behaald. Jonge arbeidsgehandicapten hebben weliswaar een grotere kans op werk sinds de invoering van de Participatiewet, maar hun banen zijn vaak tijdelijk en hun inkomen is gedaald. Voor mensen met een Wsw-indicatie is de kans op werk juist afgenomen en hun uitkeringsafhankelijkheid is toegenomen. Voor mensen die een bijstandsuitkering ontvangen, heeft de Participatiewet nauwelijks effect gehad op hun kansen op een baan.
Ineffectieve instrumenten
De instrumenten die de Participatiewet biedt om mensen uit de doelgroep naar werk te begeleiden, helpen werkgevers nauwelijks over de drempel om arbeidsgehandicapten een baan te bieden. Vaak zijn zij niet op de hoogte van het bestaan van de instrumenten en hebben zij vooral behoefte aan ondersteuning bij het aanpassen van de werkplekken aan arbeidsbeperkten. Gemeenten benutten de instrumenten wel, maar kunnen uit kostenoverwegingen geneigd zijn vooral te focussen op de groepen met de meeste kans op een baan en uitstroom uit de uitkering.
Duidelijkheid en uniformiteit ontbreken
De duidelijkheid en uniformiteit van de Participatiewet blijken in de praktijk tegen te vallen. Er zijn nog steeds verschillende regelingen voor verschillende doelgroepen, en gemeenten hebben de vrijheid om het beleid zelf vorm te geven en maatwerk te leveren. Hierdoor ontstaan er grote verschillen in de uitvoering, wat in strijd is met het idee dat er een duidelijke regeling bestaat die iedereen gelijke kansen en mogelijkheden biedt.
Verbeterpunten voor de Participatiewet
Op basis van de eindevaluatie zijn er een aantal verbeterpunten te noemen:
- Signaleringsmechanismen moeten ook de meest kwetsbare groepen in beeld brengen.
- Een financieringsstructuur moet worden ontwikkeld die motiveert om ook mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt te begeleiden.
- De verwachtingen van de Participatiewet moeten worden heroverwogen.
- De complexiteit van de wet moet worden verminderd en een effectief matchingsproces moet worden ingebed.
- Structurele problemen bij de Participatiewet moeten worden aangepakt en de onzekere positie van de doelgroep moet worden aangepakt.
Toekomstperspectief
Hoewel er enkele lichtpuntjes te zien zijn, zoals de toename van beschutte werkplekken, de aanpak van jonggehandicapte nuggers en het aantal banen in de banenafspraak, worden deze positieve resultaten overschaduwd door de structurele problemen bij de Participatiewet en de onzekere positie van de doelgroep. In economisch mindere tijden zullen mensen uit de doelgroep waarschijnlijk als eersten hun baan verliezen, zoals ervaringen uit het verleden laten zien.
Conclusie
Uit de eindevaluatie van de Participatiewet blijkt dat er nog veel werk te verrichten is om de wet succesvol te maken. De doelstellingen van de wet zijn niet behaald, en de instrumenten en maatregelen zijn onvoldoende effectief gebleken. Het is van groot belang dat er aandacht wordt besteed aan de genoemde verbeterpunten, zodat de Participatiewet in de toekomst beter kan bijdragen aan het vergroten van de arbeidsparticipatie en het verminderen van de uitkeringsafhankelijkheid onder de doelgroep.
